XXV JUBILEUSZOWY ZJAZD KAWALERZYSTÓW II RP. GRUDZIĄDZ, 23-25 SIERPNIA 2013 R.
Przez trzy sierpniowe dni w Grudziądzu odżyły tradycje Polskiej Kawalerii. Na swój Jubileuszowy Zjazd przybyli kawalerzyści, szwoleżerowie, ułani i strzelcy konni.
Płk Emil MENTEL, absolwent Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii (1937r.) i Szkoły Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu, promocja oficerska w 1939 r., oficer 1. Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego i Pułku Ułanów Karpackich. Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r. Uniknął niewoli, w kwietniu 1940 roku uciekł na Węgry z zamiarem dołączenia do Armii Polskiej we Francji. Przez Jugosławię i Liban w maju, 1940 roku, przedostał się do Syrii do utworzonego w Brygadzie Karpackiej Pułku Ułanów Karpackich. Brał udział w walkach w Pustyni Zachodniej, łącznie z obroną Tobruku. Następnie walczył z Pułkiem Ułanów Karpackich w 2. Korpusie gen. Władysława Andersa we Włoszech, jako adiutant dowódcy pułku, pod Monte Cassino, w walkach o Ankonę i Bolonię. Po wojnie na emigracji, najpierw w Afryce, a od 1968 r. w USA. Płk Emil S. Mentel odznaczony jest m. in.: Orderem Wojennym Virtuti Militari (kl. V), dwukrotnie Krzyżem Walecznych, medalami włoskimi i brytyjskimi.
Na Jubileuszowy Zjazd przyjechali także krewni absolwentów Centrum Wyszkolenia Kawalerii z kraju i z zagranicy. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego reprezentował Waldemar Strzałkowski, Senat RP wicemarszałek Jan Wyrowiński i senator Michał Wojtczak, Sejm RP posłowie Janusz Dzięcioł i Tomasz Szymański, Ministra Obrony Narodowej ppłk Jacek Treichel, Dowódcę Wojsk Lądowych płk Marek Dragan. Byli także płk Krzysztof Olszak ze Sztabu Generalnego WP, płk Ryszard Berent z Dowództwa Wojsk Lądowych, płk Dariusz Żuchowski dowódca Garnizonu Grudziądz oraz Jacek Dziuba z Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. W corocznym Zjeździe uczestniczyli także przedstawiciele władz wojewódzkich z wicewojewodą Zbigniewem Ostrowskim i wicemarszałkiem Województwa Kujawsko-Pomorskiego Sławomirem Kopyściem, także władze samorządowe Grudziądza z Robertem Malinowskim, prezydentem miasta oraz dowódcy wszystkich jednostek wojskowych Garnizonu Grudziądz. Ze wszystkich stron kraju przybyli przedstawiciele kół i stowarzyszeń pułkowych, kultywujących tradycje Polskiej Kawalerii, miłośnicy tej broni, mieszkańcy Grudziądza i całego regionu kujawsko-pomorskiego.
Dzień pierwszy.
Wizytą w historycznych koszarach im. Księcia Józefa Poniatowskiego, w
którym stacjonuje 8. Grudziądzki batalion Walki Radioelektronicznej
im. gen. bryg. Zygmunta Podhorskiego uczestnicy i goście Zjazdu
rozpoczęli swoje jubileuszowe spotkanie. Przywitani przez ppłk.
Radzisława Smółkowskiego, dowódcę batalionu, w asyście pocztów
sztandarowych i Kompanii Honorowej nie kryli wzruszenia i radości, że
znowu są w murach słynnej kawaleryjskiej Alma Mater. Szczególnie
wzruszeni byli absolwenci Centrum Wyszkolenia Kawalerii, w imieniu
których za gościnność dziękował ppłk Zbigniew Makowiecki, a także
wnuczki i prawnuki Patrona batalionu, którzy przybyli na Zjazd z
Anglii. Złożono kwiaty przy obelisku (z 1989 r.) upamiętniającym
absolwentów Szkoły Podchorążych Kawalerii, zwiedzano koszary, Sale
Tradycji, okolicznościową wystawę oraz zachowane przedwojenne stajnie,
które na czas XXV Zjazdu zajęły ponownie ...kawaleryjskie konie oraz
auta z lat międzywojennych.
Z gościnnych koszar uczestnicy Zjazdu udali się na coroczny szlak pamięci, aby złożyć kwiaty w miejscach szczególnie związanych z Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu. Złożono kwiaty przy tablicy poświęconej absolwentom Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii, która została odsłonięta podczas II Zjazdu w 1990 roku.
Na Cmentarzu Garnizonowym zapalono znicze i złożono kwiaty na grobie gen. dyw. Stefana de Castenedolo Kasprzyckiego, pierwszego komendanta Centralnej Szkoły Jazdy, na mogile żołnierzy z 1920 roku i na grobie gen. Stanisława Pruszyńskiego, który 23 stycznia 1920 roku wkraczał do Grudziądza po 148 latach niewoli niemieckiej.
Dzień drugi.
Od 1994 roku, uczestnicy każdego Zjazdu składają kwiaty przy obelisku Armii Krajowej i gen. Tadeusza Bora Komorowskiego, który był ostatnim komendantem Centrum Wyszkolenia Kawalerii. Tak było także w tym roku.
Kwiaty składają kawalerzyści. W imieniu Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego
Pan Waldemar Strzałkowski.
Oficerowie Wojska Polskiego, dowódcy.
Defilada.
Przed południem, ulicami udekorowanymi flagami w barwach amarantowo - granatowych z historycznych koszar im. Księcia Józefa Poniatowskiego na Błonia Nadwiślańskie wyruszyła niezwykła defilada. Najpierw auta z okresu międzywojennego Automobilklubu Bydgoskiego i Bydgoskiego Towarzystwa Automobilistów, a za nimi ponad stu jeźdźców. Na czele Szwadron Kawalerii Wojska Polskiego, za nim czterokonne poczty sztandarowe oddziałów ochotniczych kawalerii z całego kraju, kultywujących tradycje przedwojennych pułków szwoleżerów, ułanów i strzelców konnych, dalej chorągwie husarskie i rekonstruktorzy w barwnych strojach historycznych. Defiladę prowadził mjr Andrzej Makowski, komendant Garnizonu Grudziądz, a jednocześnie rtm. kawalerii ochotniczej.
Konne oddziały biorące udział w defiladzie i pokazach na Błoniach Nadwiślańskich:
- Szwadron Kawalerii Wojska Polskiego (Warszawa)
- Chorągiew Ziemi Chełmińskiej (Chełmno),
- Chorągiew Husarskiej Województwa Pomorskiego (Gniew),
- Oddział Historyczny Polskiego Klubu Kawaleryjskiego (Bydgoszcz),
- Stowarzyszenie Szwadron Jazdy RP w barwach 1. Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego (Warszawa),
- Szwadron Kawalerii im. 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich (Starogard Gdański),
- Stowarzyszeni Ułanów Grochowskich w Głogowie,
- Oddział Terenowy Polskiego Klubu Kawaleryjskiego im. Pułku 4. Ułanów Zaniemeńskich (Łubniany),
- Towarzystwo Pamięci 7. Pułku Ułanów Lubelskich (Mińsk Mazowiecki),
- Klub Kawaleryjski im. 12. Pułku Ułanów Podolskich (Szczecin),
- Stowarzyszenie Ochotniczy Reprezentacyjny Oddział Ułanów Miasta Poznania w barwach 15. Pułku Ułanów Poznańskich (Poznań),
- Oddział Terenowy Polskiego Klubu Kawaleryjskiego im. 16. Pułku Ułanów Wielkopolskich (Bydgoszcz),
- Opolski Szwadron Kawalerii im. 17. Pułku Ułanów Wielkopolskich (Opole),
- Kielecki Ochotniczy Szwadron Kawalerii im. 13. Pułku Ułanów Wileńskich (Kielce),
- Klub Kawaleryjski im. 18. Pułku Ułanów Pomorskich (Gdańsk),
- Szwadron Toporzysko w barwach Pułku 3. Strzelców Konnych (Toporzysko),
- Polski Klub Kawaleryjski im. 7. Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich (Poznań),
- Klub Jazdy Konnej "Joker" im. 8. Pułku Strzelców Konnych (Chełmno).
Błonia Nadwiślańskie.
W niezwykłej panoramie prastarych grudziądzkich spichlerzy, nad brzegiem Wisły odbyła się kolejna odsłona XXV Jubileuszowego Zjazdu. Przed godz. 12.00 na Błonia Nadwiślańskie wmaszerowała Kompania Honorowa z pocztem sztandarowym i proporcowym wystawiona przez 8. Grudziądzki batalion Walki Radioelektronicznej im. gen. Zygmunta Podhorskiego oraz Orkiestra Garnizonu Toruń. Za nimi oddziały konne ze Szwadronem Kawalerii Wojska Polskiego na czele. Dowódca uroczystości mjr Andrzej Makowski złożył konno meldunek płk. Dariuszowi Żuchowskiego, dowódcy Garnizonu, który w odkrytym zabytkowym kabriolecie (DKW F7) dokonał przeglądu pododdziałów. Po odegraniu hymnu państwowego i wciągnięciu flagi na maszt nastąpiły okolicznościowe wystąpienia najważniejszych gości Zjazdu. Okolicznościowy adres Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego do uczestników Zjazdu i mieszkańców Grudziądza odczytał Waldemar Strzałkowski. Wzruszony płk Emil S. Mentel, Kawaler Orderu Virtuti Militari, najstarszy stopniem absolwent Centrum Wyszkolenia Kawalerii dziękował Grudziądzowi za Zjazdy, organizowane od 1989 roku. Płk Dariusz Żuchowski, Dowódca Garnizonu wyraził wdzięczność za trwającą 25 lat żywą lekcję historii i patriotyzmu. Robert Malinowski, Prezydent Grudziądza dziękował kawalerzystom, że mimo wieku i wielu trudów podróży przyjeżdżają do swojego miasta, które niezmiennie kochają. Zapewnił, że mieszkańcy Grudziądza dumni są z tradycji kawaleryjskich Grudziądza. Wszak Grudziądz stał się, tak jak w okresie międzywojennym, Stolicą Polskiej Kawalerii.
Po wystąpieniach rozpoczęły się pokazy.
Po obejrzeniu filmu nastąpiły odznaczenia i podziękowania.
Robert Malinowski, Prezydent Grudziądza wręczył Kawalerzystom na pamiątkę pobytu w Grudziądzu pięknie namalowaną panoramę miasta z serdecznymi podziękowaniami za stałą lekcję patriotyzmu i kolejne przyjazdy do Stolicy Polskiej Kawalerii.
Minister Obrony Narodowej przyznał ppłk Zbigniewowi Makowieckiemu Medal Pamiątkowy Kustosza Tradycji, Chwały i Sławy Oręża Polskiego.
Medal, ppłk. Zbigniewowi Makowieckiemu, w imieniu ministra, wręcza ppłk. Jacek Treichel.
Lista odznaczonych:
- gen. broni Zbigniew GŁOWIENKA, Dowódca Wojsk Lądowych, Warszawa
- Jan S. CIECHANOWSKI, Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Warszawa
- płk Dariusz ŻUCHOWSKI, Dowódca Garnizonu Grudziądz, Komendant Centrum Szkolenia Logistyki, Grudziądz
- płk Jerzy TOMCZYK, Zastępca Szefa Oddziału Edukacji Obywatelskiej i Ceremoniału Wojskowego MON, Warszawa
- Jacek DZIUBA, Dyrektor Biura Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Warszawa.
- ppłk Radzisław SMÓŁKOWSKI, dowódca 8. Grudziądzkiego batalionu Walki Radioelektronicznej im. gen. Zygmunta Podhorskiego, Grudziądz
- Zbigniew SZCZEPAŃSKI, Wójt Gminy Chojnice, współorganizator uroczystości "Szarża pod Krojantami", Chojnice
- Jadwiga KONIECZNA, Kierownik Stołówki Regionalnego Szpitala Specjalistycznego im. dr. Władysława Biegańskiego, Grudziądz.
- Alina Grzeca- HORDYŃSKA, dziennikarz Telewizji Kablowej Spółdzielni Mieszkaniowej, Grudziądz
- Małgorzata GRABOWSKA, nauczyciel historii w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2 im. 18. Pułku Ułanów Pomorskich, opiekun Izby Tradycji, współorganizator gimnazjalnych konkursów kawaleryjskich. Grudziądz
- Robert KOŹLIKOWSKI, Prezes Zarządu Grudziądzkich Poręczeń Kredytowych, Grudziądz
- chor. Paweł PAPIS, Szwadron Kawalerii Wojska Polskiego, Warszawa
- Janusz ANDRYSIAK, członek Klubu Jazdy Konnej "Joker" im. 8. Pułku Strzelców Konnych w Chełmnie, Chełmińskie Bractwo Kurkowe, Grubno
- Wiesław BORYŃ, pracownik Biblioteki Miejskiej inm. Wiktora Kulerskiego w Grudziądzu
- por. Wacław WERENCZUK, 18. Pułk Ułanów Pomorskich, uczestnik Szarży pod Krojantami
Od lewej: Jacek Dziuba, ppłk
Radzisław Smółkowski, Alina Grzeca - Hordyńska, chor. Paweł Papis,
Małgorzata Grabowska, Wiesław Boryń i Janusz Andrysiak. Odznaki
wręczają: Maria Kaczorowska, dr Jerzy Krzyś i Rafał Chylewski.
Robertowi
Malinowskiemu za wieloletnie patronowanie Zjazdom Kawalerzystów II RP w
Grudziądzu dziękował dr. Jerzy Krzyś, przewodniczący Rady Fundacji i
Karola Skowrońska, przewodnicząca Zarządu Fundacji.
Waldemar Szostak, wieloletni darczyńca Fundacji otrzymał, wraz z podziękowania, miniaturę rzeźby "Ułan i dziewczyna".
Rafał Chylewski otrzymał szablę za wieloletnią pracę w Zarządzie Fundacji.
Medale wręczają: Sławomir Kopyść, Wicewojewoda Kujawsko-Pomorski, Jan Wyrowiński, Wicemarszałek Senatu i Robert Malinowski, Prezydent Grudziądza.
Dzień trzeci.
W Grudziądzkiej Bazylice Kolegiackiej odprawiona została uroczysta Msza Św., której przewodniczył JE. Andrzej Suski, Biskup Toruński. Modlono się w intencji Kawalerzystów II RP. W koncelebrze uczestniczył ks. infułat Tadeusz Nowicki, Honorowy Obywatel Grudziądza i kapelan Kawalerzystów, ks. kanonik Dariusz Kunicki, proboszcz Parafii św. Mikołaja Biskupa oraz ks. ppłk Piotr Wszelaki, kapelan Garnizonu Grudziądz. Śpiewał Chór "Tibi Mare". Przy ołtarzu stanęły trzy poczty sztandarowe: Poczet sztandarowy 8. Grudziądzkiego batalionu Walki Radioelektronicznej im. gen. Z. Podhorskiego z kopią historycznego sztandaru Oficerskiej Szkoły Kawalerii, poczet sztandarowy Klubu Kawaleryjskiego im. 18. Pułku Ułanów Pomorskich w Gdańsku i poczet sztandarowy Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 2 im. 18. Pułku Ułanów Pomorskich w Grudziądzu.
Kwiaty przy Pomniku Żołnierza Polskiego.
Po uroczystej Mszy Św., jak każdego roku, na grudziądzkim Rynku przed Pomnikiem Żołnierza Polskiego składano wieńce i wiązanki kwiatów.
Kwiaty przy pomniku Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Na Placu Niepodległości znajduje się okazały Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego i tablice upamiętniające wszystkie grudziądzkie szkoły i jednostki wojskowe istniejące w Grudziądzu do 1939 roku. Przy tym pomniku, podczas Zjazdów Kawalerzystów II RP, składane są także kwiaty.
W Muzeum im. ks. dra Władysława Łęgi.
Uczestnicy i goście Zjazdu, a także licznie zgromadzeni mieszkańcy Grudziądza z niecierpliwością oczekiwali na otwarcie zapowiadanej wystawy zbiorów kawaleryjskich "Kolekcja Aleksandra Kazimierza Wyrwińskiego. Dar Anny Stefanii Wyrwińskiej. Militaria, falerystyka, malarstwo, varia".
Podziękowania i wyrazy wdzięczności za ten niezwykły dar, który będzie bez wątpienia ozdobą zbiorów muzealnych przekazał Pani Annie Stefanii Wyrwińskiej Robert Malinowski, Prezydent Grudziądza. Nie kryła także wzruszenia Małgorzata Kurzyńska, dyrektor Muzeum, która przekazała Ofiarodawczyni piękny obraz Krystyny Szalewskiej,artystki toruńskiej.
Podarowana kolekcja kawaleryjska to zbiory nieżyjącego Aleksandra K. Wyrwińskiego, które przez wiele lat gromadził je dzięki wielkiej pomocy i życzliwości małżonki Anny. Jego pasją była kawaleria. Był członkiem wielu stowarzyszeń kawaleryjskich, prezesem Duszpasterstwa Weteranów Kawalerii i Artylerii Konnej w Warszawie, a także członkiem Fundacji na Rzecz Tradycji Jazdy Polskiej w Grudziądzu.
Dlaczego Grudziądz otrzymał taki bezcenny dar? "Decyzja Pani Anny Wyrwińskiej o przekazaniu kolekcji męża do Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu jest pięknym gestem, ukoronowaniem tych wszystkich chwil, które Pan Aleksander przeżył w kontaktach z kawalerzystami II Rzeczypospolitej" - napisał Paweł Rozdżestwieński w okolicznościowym zaproszeniu.
Anna Stefania Wyrwińska
Pani Anna S. Wyrwińska powiedziała podczas otwarcia wystawy: "Przecież w Grudziądzu było słynne Centrum Wyszkolenia Kawalerii, a mój mąż kochał kawalerię".
Anna Wajler, kurator wystawy zaprezentowała najważniejsze z 600 eksponatów znajdujących się na tej wyjątkowej wystawie. W najbliższym czasie wydany zostanie także obszerny katalog.
W Muzeum tego dnia była jeszcze jedna atrakcja. Maciej Przybyłek, młody fotografik, tegoroczny stypendysta nagrody Prezydenta Grudziądza w dziedzinie sztuki - zaprezentował wystawę fotografii "Kawaleria w bajkowych ujęciach".
Posiedzenie Rady Fundacji na Rzecz Tradycji Jazdy Polskiej zakończyło XXV Jubileuszowy Zjazd Kawalerzystów II RP w Grudziądzu.
Filmowa relacja na:
www.tvsm.pl/program_lokalny/reportaze/